ถือเป็นเหตุช็อกทางการเมืองไทยอีกครั้งหนึ่ง หลังศาลรัฐธรรมนูญ(รธน.) มีมติ 5 ต่อ 4 เสียง ให้ “นายเศรษฐา ทวีสิน” พ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี อันเนื่องมาจากการแต่งตั้ง “นายพิชิต ชื่นบาน” เป็นรมต.ประจำสำนักนายกฯ หลังจากเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านเพิ่งมีมติยุบพรรคก้าวไกล ( ก.ก. ) ด้วยมีพฤติกรรมล้มล้างการปกครองฯ โดยองค์คณะตุลาการศาลรธน.ประชุมเพื่อแถลงด้วยวาจา ประชุมปรึกษาหารือและลงมติในกรณีที่ประธานวุฒิสภาส่งคำร้องขอให้ศาลรธน.วินิจฉัยตามรธน.มาตรา 170 วรรคสาม ประกอบมาตรา 82 ว่า ความเป็นรัฐมนตรีของ นายเศรษฐา ทวีสิน นายกฯ และ นายพิชิต ชื่นบาน รมต.ประจำสำนักนายกฯ สิ้นสุดลงเฉพาะตัวตามรธน. มาตรา 170 วรรคหนึ่ง (4) ประกอบมาตรา 160 (4) และ (5) หรือไม่
กรณีดังกล่าวสมาชิกวุฒิสภา (สว.) 40 คน ยื่นคำร้องต่อประธานวุฒิสภาว่า นายเศรษฐา ทวีสิน นายกฯ ผู้ถูกร้องที่ 1 ได้นำความกราบบังคมทูลเพื่อโปรดเกล้าฯแต่งตั้ง “นายพิชิต ชื่นบาน” ผู้ถูกร้องที่ 2 เป็น รมต.ประจำสำนักนายกฯ ทั้งที่รู้หรือควรรู้อยู่แล้วว่า ผู้ถูกร้องที่ 2 ขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามตามรธน.เนื่องจากเคยถูกศาลฎีกา มีคำสั่งจำคุกเป็นเวลา 6 เดือน ในความผิดฐานละเมิดอำนาจศาล เป็นบุคคลที่กระทำการอันไม่ซื่อสัตย์สุจริต และมีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืน หรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรงตามรธน. มาตรา 160 (4) และ (5) เป็นเหตุให้ความเป็นรัฐมนตรีของผู้ถูกร้องทั้งสองสิ้นสุดลงตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 170 วรรคหนึ่ง (4) ประกอบมาตรา 160 (4) และ (5) หรือไม่ โดยศาลรธน.มีมติโดยเสียงข้างมาก (5 ต่อ 4) วินิจฉัยว่า ความเป็นรัฐมนตรีของผู้ถูกร้องที่ 1 นายกฯ สิ้นสุดลงลงเฉพาะตัวตามรธน. มาตรา 170 วรรคหนึ่ง (4) เนื่องจากไม่มีความชื่อสัตย์ สุจริตเป็นที่ประจักษ์ ขาดคุณสมบัติตามรธน.ญ มาตรา 160 (4) และมีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง
อันมีลักษณะต้องห้ามตามรธน.มาตรา 160 (5) เมื่อความเป็นรัฐมนตรีของนายกฯสิ้นสุดลงตามมาตรา 170 วรรคหนึ่ง (4) แล้ว รัฐมนตรีต้องพ้นตำแหน่ง ทั้งคณะ ตามรธน.มาตรา 167 วรรคหนึ่ง (1) โดยให้นำมาตรา 168 วรรรคหนึ่ง (1) มาใช้บังคับกับการปฏิบัติหน้าที่ของคณะรัฐมนตรี(ครม. )ที่พ้นจากตำแหน่งต่อไป ตุลาการศาลรธน.เสียงข้างมาก จำนวน 5 คน คือ นายปัญญา อุดชาชน, นายอุดม สิทธิวิรัชธรรม,นายวิรุฬห์ แสงเทียน, นายจิรนิติ หะวานนท์ และนายบรรจงศักดิ์ วงศ์ปราชญ์ เห็นว่าความเป็นรัฐมนตรีของผู้ถูกร้องที่ 1 นายกฯ สิ้นสุดลงเฉพาะตัวตามรธน.มาตรา 170 วรรรคหนึ่ง (4) ประกอบมาตรา 160 (4) และ (5)
ตุลาการศาลรธน.เสียงข้างน้อย จำนวน 4 คน คือ นายนครินทร์ เมฆไตรรัตน์, นายนภดล เทพพิทักษ์, นายอุดม รัฐอมฤต และนายสุเมธ รอยกุลเจริญ เห็นว่าความเป็นรัฐมนตรีของผู้ถูกร้องที่นายกรัฐมนตรี ไม่สิ้นสุดลงเฉพาะตัวตามรธน. มาตรา 170 วรรรคหนึ่ง (4) ประกอบมาตรา 160 (4) และ (5) สำหรับ นายเศรษฐา ทวีสิน นั้นขึ้นดำรงตำแหน่งนายกฯ คนที่ 30 เมื่อวันที่ 22 ส.ค..2566 – 14 ส.ค 2567 เป็นระยะเวลา 358 วัน เมื่อหัวหน้ารัฐบาลต้นพ้นสภาพไป ครม. ต้องอยู่ในสถานะรักษาการณ์ คำถามที่ตามมาคือ ใครจะเข้ามารับตำแหน่งนายกฯคนที่ 31 ซึ่งหากดูการรับมือกับวิกฤติทางการเมืองที่เกิดขึ้น ต้องบอกว่าพรรคแกนนำรัฐบาล รับมือกับวิกฤติทางการเมืองได้เร็วพอสมควร เพราะเตรียมนัดประชุมสภาผู้แทนราษฎรวันที่ 16 ส.ค. เพื่อโหวตสรรหานายกฯ คนใหม่
ขณะที่ “นายสรวงศ์ เทียนทอง” ส.ส.สระแก้วและเลขาธิการพรรคพท. ให้สัมภาษณ์ภายหลังศาลรธน.มีคำวินิจฉัยให้ นายเศรษฐา ทวีสิน หลุดจากตำแหน่งนายกฯว่า ขอดูคำวินิจฉัยของศาลรธน.ย่างละเอียดก่อนว่านายเศรษฐายังมีคุณสมบัติที่ จะสามารถถูกเสนอชื่อกลับอีกครั้งได้หรือไม่ ทั้งนี้ พรรคพท. ก็ยังมีแคนดิเดตนายกรัฐมนตรี อีก 2 คน คือ น.ส.แพทองธาร ชินวัตร หัวหน้าพรรค พท. และ นายชัยเกษม นิติสิริ สำหรับการเสนอชื่อบุคคลเป็นนายกฯ ต้องเป็นผู้มีชื่ออยู่ในบัญชีรายชื่อที่พรรคการเมืองแจ้งไว้ตามรธน. มาตรา 88 เฉพาะจากบัญชีรายชื่อของพรรคการเมืองที่มีสมาชิกได้รับเลือกเป็น สส.ไม่น้อยกว่าร้อยละ 5 ของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของสภาฯ หรือ 25 คน นอกจากนี้การเสนอชื่อดังกล่าวต้องมี สส.รับรองไม่น้อยกว่า 1 ใน 10 ของจำนวนสมาชิกทั้งหมด เท่าที่มีอยู่ของสภาฯหรือ 50 คนปัจจุบันมีบุคคลในบัญชีรายชื่อเสนอเป็นนายกฯ ของพรรคการเมืองรวม 5 พรรค 7 คน ดังนี้
1.พรรคพท. 2 คน ได้แก่ น.ส.แพทองธาร ชินวัตร หัวหน้าพรรคเพื่อไทย และ นายชัยเกษม นิติสิริ
2.พรรคภูมิใจไทย( ภท. ) 1 คน ได้แก่ นายอนุทิน ชาญวีรกูล รักษาการรองนายกฯและ รมว.มหาดไทย
3.พรรคพลังประชารัฐ(พปชร.) 1 คน ได้แก่ พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ สส.บัญชีรายชื่อ หัวหน้าพรรค
4.พรรครวมไทยสร้างชาติ (รทสช.) 2 คน ได้แก่ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา องคมนตรี และนายพีระพันธุ์
สาลีรัฐวิภาค รองนายกฯและ รมว.พลังงาน ในฐานะหัวหน้าพรรครทสช.
5.พรรคประชาธิปัตย์ (ปชป.) 1 คน ได้แก่ นายจุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์ อดีตหัวหน้าพรรค
อย่างไรก็ตามในช่วงเย็นวันเดียวกันหลังทราบผลการพิจารณาของศาลรธน. “นายทักษิณ ชินวัตร” อดีตนายกฯได้ได้เรียกแกนนำพรรคร่วมรัฐบาลทุกพรรค เข้าหารือที่บ้านจันทร์ส่องหล้า เพื่อรับทราบถึงการที่พรรคพท.จะเสนอชื่อ “นายชัยเกษม นิติศิริ” เป็นนายกฯคนต่อไป สำหรับ “นายชัยเกษม” ที่จะมาดำรงตำแหน่งนายกฯคนที่ 31
แทน “นายเศรษฐา” เคยดำรงตำแหน่งอัยการสูงสุด (อสส. ) เป็น 1 ใน 3 แคนดิเดตนายกฯพรรคพท. ซึ่งปัจจุบันอายุ 76 ปี เนื่องจาก นส.แพทองธาร ไม่ขอรับตำแหน่ง
จากนี้ไปต้องรอดูว่า กระบวนการต่อรองตำแหน่งรัฐมนตรี พรรคร่วมรัฐบาลจะมีการปรับเปลี่ยนหรือไม่ จะมีพรรคการเมืองไหนเข้ามาเสริม จะมีพรรคไหนถูกปรับออก ต้องลุ้นกันแบบไม่กระพริบตา
