ความดันโลหิตเป็นสิ่งจําเป็นอย่างหนึ่งที่ทําให้รู้ถึงสุขภาพร่างกายว่าเป็นอย่างไร เมื่อมีเหตุต้องไปพบแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพหรือเจ็บป่วย สิ่งแรกที่ต้องได้รับการตรวจวัดเป็นประจําก่อนเข้าพบแพทย์ คือการวัดความดันโลหิต ซึ่งเป็นเครื่องบ่งชี้สําคัญของหลอดเลือดทั่วร่างกาย ค่าของความดันมีทั้งตัวบนและตัวล่าง เข้าใจว่าคนยุคใหม่คงพอเข้าใจแล้วว่า คนปกติจะอยู่ในเกณฑ์ระดับใด หากมีการผิดปกติไป มีหลายโรคที่มาเกี่ยวข้อง โดยเฉพาะเกี่ยวกับเรื่องหลอดเลือดหัวใจและสมอง ซึ่งคร่าชีวิตคนทั่วโลกมาหลายล้านคนทุกปีมายาวนาน ๆ
โรคความดันโลหิตสูงในบ้านเราพบเป็นกันมาก ซึ่งส่วนใหญ่พอสูงก็ไม่มีอาการบอกให้รู้แต่อย่างใด จนกระทั่งนานวันเข้าค่อยสูงเพิ่มไปเรื่อย ๆ จนอยู่มาวันหนึ่ง จะเริ่มมีอาการปวด มึนศีรษะ เหนื่อยง่าย ใจสั่น มือเท้าชา ซึ่งมักพบในผู้ที่เป็นเบาหวานอยู่ด้วยและโรคน้ำหนักเพิ่มมากขึ้นเป็นประจำ
ผู้ที่เป็นกลุ่มเสี่ยง ได้แก่ ผู้สูงอายุ ผู้มีน้ำหนักมาก โรคเบาหวานพี่ ๆ น้อง ๆ เป็นกันมาก ง่ายที่สุดที่จะตรวจให้รู้คือการวัดความดัน ทุกวันนี้คนรู้จักวิธีวัดกันมาก เพราะเห็นจนชินตาก่อนเข้าพบแพทย์ บางท่านก็ซื้อไว้คอยตรวจวัดตัวเองที่บ้านเลย บางท่านที่พบแพทย์มาแล้วว่าเป็นความดันโลหิตสูง ให้ยามา ยาต้องกินทุกวัน ก็ต้องวัดความดันดูทุกวัน และสามารถปรับลด-เพิ่มขนาดยาได้เองด้วย โดยเฉพาะผู้ที่ออกกำาลังกายทุกวัน จะเห็นการเปลี่ยนแปลงได้ชัด คือความดันจะลดลง ซึ่งก็ต้องปรับยาลงตามไปด้วย แรก ๆ ก็ไปให้แพทย์ปรับลดหรือเพิ่มให้ โรคนี้เป็นตลอดไปไม่หาย ปรับจนชิน จนรู้ว่าควรจะกินยาควบคุมมากน้อยเพียงใด สามารถปรับลดเองพอได้ ไม่มีอันตรายแต่อย่างใด
ความดันโลหิตมีความหมายอย่างไร เป็นแรงดันของเลือดที่กระทบกับผนังหลอดเลือด เกิดจากหัวใจบีบตัวเพื่อส่งเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย โรคที่พบร่วมกันบ่อยคือ เบาหวานและคนอ้วน สิ่งที่กระตุ้นให้เกิดเพิ่มขึ้น ได้แก่ บุหรี่ อาหารรสเค็มจัด ความเครียด และการขาดการออกกำาลังกาย และอายุที่เพิ่มขึ้น ทำาให้หลอดเลือดเสื่อมสภาพ เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงอวัยวะต่าง ๆ ไม่เพียงพอ โดยเฉพาะหัวใจและสมอง ก่อให้เกิดโรคตามมา อัมพฤกษ์ อัมพาต โรคจอประสาทตาเสื่อม หลอดเลือดหัวใจตีบไปจนถึงโรคไต ทำาให้ไตเสียหน้าที่วายลงจนเสียชีวิตได้ จึงต้องหาทางป้องกันไว้เสียแต่เริ่มแรก เพื่อมิให้เกิดอันตรายรุนแรงขึ้นได้
โรคความดันโลหิตสูงไม่หายขาด เมื่อเป็นขึ้นมาแล้วก็เป็นกันไปตลอด ซึ่งเราจะต้องคอยควบคุมให้อยู่ในระดับปกติได้ ด้วยการรับประทานยาตามแพทย์สั่ง เปลี่ยนพฤติกรรมควบคู่ไปด้วยได้แก่ ไม่รับประทานอาหารเค็มเกินไปพยายามลดน้ำหนักตัวลง ยิ่งอ้วนความดันยิ่งเพิ่ม กินพวกผลไม้ ผักเพิ่มไฟ เบอร์และวิตามิน ออกกำาลังกายสม่ำเสมอ งดบุหรี่และสุราซึ่งเป็นเรื่องสำคัญและคอยควบคุมอารมณ์ไม่ให้เครียด ยิ่งโกรธ ยิ่งเครียด ความดันจะเพิ่ม พฤติกรรมต่าง ๆ เหล่านี้จะช่วยให้ความดันผ่อนคลายลง
ผู้มีความเสี่ยงสูงเรื่องความดัน เมื่อรู้ตัวว่าเข้าอยู่ในข่ายของความเสี่ยง อาจระมัดระวังหาโอกาสตรวจวัดความดันโลหิตเป็นระยะพร้อมขจัดความเสี่ยงให้ลดน้อยลง ปฏิบัติตัวป้องกันไว้ก่อนก็ได้ ยิ่งเป็นผลดีต่อร่างกาย ส่วนใหญ่มักพบความดันขึ้นสูงแล้วมีอาการ จึงได้ไปพบแพทย์ การวัดควรนั่งพักให้หายเหนื่อย หายเครียด วัด 2 ครั้ง เช้า-เย็น ตัวบนเกิน 140 มม.ปรอท และตัวล่างเกิน 80 มม.ปรอท ถือว่าจะเริ่มสูงแล้ว ควรปรึกษาแพทย์ดู
โรคความดันโลหิตสูง เป็นโรคเรื้อรัง หากได้ปฏิบัติตัวดี จิตใจผ่องใส ไม่เครียด มีเวลาอาจปฏิบัติธรรม ทำาสมาธิไปด้วย ทำาให้จิตสงบจะได้ผลดีมาก เรื่องออกกำาลังกายต้องปฏิบัติตัวสม่ำเสมอ ความดันจะค่อยลดลงเอง พวกนักกีฬาจะสังเกตเรื่องความดันไม่ค่อยสูง ร่างกายเคลื่อนไหว จิตผ่องใส ร่าเริง ล้วนเป็นสิ่งให้ความดันลดลง เข้าอยู่ใน
ระดับปกติได้มากทีเดียว
โรคความดันโลหิตสูง เป็นโรคที่สามารถช่วยตัวเองได้ โดยฝึกวัดจากเครื่องวัดซึ่งมีหลายแบบ พร้อมรับยาตามแพทย์สั่ง การลดความเครียด ทําชีวิตให้แจ่มใส ร่าเริง พร้อมฝึกสมาธิ ออกกําลังกายทุกวัน ไม่ให้นํ้าหนักเพิ่ม เชื่อว่าคงจะทําให้ความดันค่อยลดลงอยู่ในระดับปกติ อันตรายจากโรคแทรกซ้อนทางหัวใจและสมองก็จะลดน้อยลง ทุกวันนี้คนยังเป็นกันอยู่มาก เพราะยังปฏิบัติตัวตามใจตัวเองต้องหมั่นฝึกให้เข้าที่ให้ได้ ชีวิตจะมีความสุขยืนยาว.
………………………………………
นพ.สุวิทย์ เกียรติเสวี
