ผู้ใช้สิทธิหน้าใหม่รอบนี้ มีมุมมองช่วงเวลาสำคัญนี้อย่างไร มาฟังคำตอบคนรุ่นใหม่รอบรั้วมหาวิทยาลัย ผ่านคำถามความสำคัญบทบาทสังเกตการณ์ วิธีจับตาเลือกตั้ง และความเชื่อมั่นพลังตรวจสอบภาคประชาชนและอาสาสมัคร

นายไกรวิชญ์ จอมทอง นักศึกษาคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา มองสังเกตการณ์การเลือกตั้งสำคัญมาก เนื่องจากเป็นช่องทางหนึ่งที่ประชาชนจะเข้าใจแนวโน้มและผลเลือกตั้งที่มีต่อสังคมและอนาคตรัฐบาล สิ่งสำคัญที่สุดของการเลือกตั้งคือสร้างความโปร่งใสการนับคะแนนและรายงานผลอย่างทันท่วงที เพื่อให้มั่นใจว่ากระบวนการเลือกตั้งมีความน่าเชื่อถือและยุติธรรม

หากคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ไม่รายงานการนับคะแนนตามเวลาจริง อาจสร้างความสงสัยและนำไปสู่การสูญเสียความเชื่อมั่นในระบบเลือกตั้ง กกต.จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องประกันความโปร่งใสและการรายงานการนับคะแนนอย่างทันท่วงที เพื่อรักษาความสมบูรณ์ของกระบวนการเลือกตั้ง

ขณะที่การจับตาเลือกตั้ง อาจทำได้หลายแบบ เช่น 1.การจัดการและประชาสัมพันธ์ข้อมูลเกี่ยวกับการเลือกตั้ง โดย กกต.สามารถให้ข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับระเบียบระหว่างการหาเสียง และสิ่งที่ควรรู้เกี่ยวกับการนับคะแนน 2.การตรวจสอบบัตรเลือกตั้ง กกต.สามารถจัดการและตรวจสอบว่าบัตรเลือกตั้งมีความถูกต้องหรือไม่โดยตรวจสอบเลขประจำตัวผู้ลงคะแนน และตรวจสอบบัตรเสียหาย หรือถูกทำลาย

3.การติดตั้งกล้องวงจรปิดในจุดสำคัญ เช่น หน้าห้องเลือกตั้ง หรือในสถานที่เก็บบัตรเลือกตั้ง 4.ตรวจสอบการนับคะแนน โดย กกต.สามารถตรวจสอบการนับคะแนนด้วยการสุ่มจำนวนของบัตรเลือกตั้ง และตรวจสอบกับผลการนับที่ประกาศไว้

ทั้งนี้ การตรวจสอบภาคประชาชน อาสาสมัครสังเกตการณ์เป็นหนึ่งวิธีเพิ่มความโปร่งใส ความเชื่อมั่น การมีผู้มีความรู้ความเชี่ยวชาญในการตรวจสอบเป็นส่วนหนึ่งของระบบการเลือกตั้งที่มีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม ความเชื่อมั่นการสังเกตการณ์ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น การฝึกฝนและการเตรียมความพร้อมของอาสาสมัคร ความสามารถในการตรวจสอบ รวมถึงความเข้าใจและเชื่อมั่นในการดำเนินงานของ กกต.ด้วย

นายธนะสิทธิ์ โสภาจันทร์ นักศึกษา สาขาวิชานิเทศศาสตร์ดิจิทัล คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย เผยหากก กกต.ไม่บอกคะแนนแบบเรียลไทม์อาจ จะมีคนบางกลุ่มไม่พอใจกับการนับคะแนน เพราะคิดว่าไม่สุจริต อาจเกิดการประท้วงหรือคัดค้านผลคะแนน พร้อมชี้ช่องทางอื่นๆ ในการทำให้ประชาชนเข้าถึงการรับรู้ เช่น call center หรือ admin ที่สามารถตอบคำถามให้ประชาชนแบบเรียลไทม์ ย้ำว่าประชาชนมีสิทธิตั้งคำถาม หรือสามารถขอดูแบบไลฟ์สด ตรวจสอบในแต่ละพื้นที่ได้ด้วย

“ผมคิดว่าต้องทำไปที่หน่วยเลือกตั้งใกล้บ้าน เพื่อสังเกตว่า กกต.และผู้ที่มาเลือกตั้ง ทำถูกกฎระเบียบหรือไม่ และช่วงเวลาที่นับคะแนน คนในชุมชนควรจับตาดูการทำงานของ กกต.ประจำหน่วย การขานและขีดคะแนน”

ทั้งนี้ ส่วนตัวเชื่อมั่นการตรวจสอบภาคประชาชน และอาสาสมัครสังเกตการณ์จะมีพลังมาก เพราะบางครั้งอาจมีข้อผิดพลาดเกิดขึ้น หากอาสาสมัครที่มีความพร้อม นำเสนอข้อมูลหรือช่วยให้ข้อมูล ก็จะเพิ่มความเชื่อมั่นให้ประชาชน ดังนั้น ควรเปิดรับอาสาสมัครให้ทุกพื้นที่ให้ครอบคลุม

นายภราดร โรจนพาณิชย์ ประธานชุมนุมรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มองด้วยการไม่รายงานผลแบบเรียลไทม์อาจทำให้ภาคประชาชนติดตามผลคะแนนเเบบคลาดเคลื่อน และความคลาดเคลื่อนอาจทำให้เกิดช่องโหว่ทุจริตในการนับคะแนน ซึ่งส่งผลต่อคะเเนนเสียงที่ประชาชนได้เลือกตั้งไป เช่น ตกหล่น บัตรเขย่ง ปัดเศษ เป็นต้น

สิ่งที่สามารถทำเพื่อจับตาเลือกตั้งได้ คิดว่าทำได้ตั้งแต่ติดตามข่าวสารตามช่องทางสื่อออนไลน์ต่างๆ เพื่อรับรู้ถึงสถานการณ์การเลือกตั้งที่มีเรื่องราวต่างๆ เกิดขึ้น หรือการเป็นส่วนหนึ่งของพลเมืองดี เป็นอาสาของพรรคที่ชื่นชอบในการติดตามผลคะเเนนเเละช่วยพรรคหาเสียงชูนโยบายที่โดดเด่นที่สุด

ส่วนพลังตรวจสอบภาคประชาชน ส่วนตัวคิดว่าบางครั้งก็น่าเชื่อถือกว่าหน่วยงานภาครัฐ เพราะภาคประชาชนหรืออาสาสมัครเป็นสิ่งที่ให้ฟีดแบ็ก (feedback)โดยตรงต่อการเลือกตั้ง ทั้งนี้ ประชาชนยังเป็นผู้ได้รับผลจากการเลือกตั้งครั้งนี้อีกด้วย ดังนั้น หากประชาชนเป็นผู้ตรวจสอบเองก็อาจละการทุจริตก็ได้

น.ส.ภัณฑิรา ขาวนวล นักศึกษา สาขาการประชาสัมพันธ์และการสื่อสารองค์การ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา ระบุ พวกเราเป็นส่วนหนึ่งในการเลือกคนที่มีความรู้ความสามารถมาบริหารประเทศในรูปแบบประชาธิปไตย แต่เมื่อไม่มีการนับคะแนนแบบเรียลไทม์ ทำให้มองว่าการนับคะแนนอาจจะไม่โปร่งใส

อย่างไรก็ตาม เชื่อว่าการให้ประชาชนและอาสาสมัครมีส่วนร่วมในการตรวจสอบในกระบวนการต่างๆ เช่น คอยช่วยดู หรือตักเตือนในเรื่องการกระทำที่ผิดกฏของการเลือกตั้ง การนับคะแนนแบบเรียลไทม์ จะช่วยให้ผลที่ออกมามีความโปร่งใสมากขึ้น ขณะเดียวกัน ประชาชน หรืออาสาสมัครที่เข้าร่วมสังเกตการร์ก็ต้องมีความน่าเชื่อถือ ซื่อสัตย์ ยุติธรรม และไว้วางใจได้ด้วย

นายพงศ์ภัค สามงามยา ประธานสภาผู้แทนนิสิตฯ ปีการศึกษา 2565 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เปิดเผยว่า จริงอยู่ที่ กกต.บอกว่า ประชาชนจะสามารถเห็นคะแนนแรก เมื่อกรรมการนับคะแนนประจำหน่วยเลือกตั้ง (กปน.) นับคะแนนเสร็จ และนำไปติดหน้าหน่วยเลือกตั้งให้ประชาชนได้ดูและตรวจสอบ ดังนั้น มองว่าทุกคนต้องร่วมกันเป็นหูเป็นตา เพื่อให้ได้ผลการเลือกตั้งที่เป็นธรรมที่สุด

สิ่งที่ช่วยจับตาในฐานะนิสิต นักศึกษา แม้จะยังไม่ใช่ผู้ใหญ่นัก แต่ก็สามารถร่วมกันเป็นอาสาสมัครเฝ้าจุดสังเกตในการเลือกตั้งให้ได้มากที่สุด รวมทั้งการหาเสียงก็สามารถตรวจสอบได้โดยการสังเกตการณ์ทุกการหาเสียง

“จากการที่มีโอกาสทำงานในฐานะตัวแทนนิสิต และทำหน้าที่ในการติดตามตรวจสอบการทำงานของฝ่ายบริหารองค์การนิสิต คิดว่ามีส่วนคล้ายกันกับรัฐสภาไทย ที่มีการตรวจสอบ ถ่วงดุลกันและกัน แต่ที่สำคัญมากก็คือ การเชื่อมั่นในพลังเสียงของประชาชนในการทำงานเป็นอาสาสมัครและการเลือกตั้งเพื่อให้ได้รัฐบาลที่มาจากเสียงประชาชนมากที่สุด”