โรคอัมพฤกษ์อัมพาต ยังเป็นโรคที่พบบ่อยอยู่เสมอ ที่มักเกิดขึ้นกับคนแก่ เป็นกับครอบครัวใดแล้วทำให้ต้องลำบากกันไปทั้งบ้าน ที่ต้องช่วยกันดูแลระยะยาวนาน เป็นหลายเดือน หลายปี ต้องสูญเสียทั้งกำลังคนและด้านการเงินอย่างมาก จึงต้องหาหนทางป้องกันไว้ก่อน ไม่ให้เกิดเป็นดีที่สุด เกิดจากหลอดเลือดสมองถูกอุดตันจากก้อนเลือด สมองส่วนควบคุมการเคลื่อนไหวของแขนขาร่างกายเสียไปยังพบทั่วโลกและในบ้านเรา มาเป็นอันดับ 3 รองจากโรคมะเร็งและหัวใจ และมีแนวโน้มจะเพิ่มสูงขึ้นทุกปี
อาการที่เด่นชัด มักเกิดกับผู้อยู่ในวัยกลางคนและผู้สูงอายุ เริ่มด้วยอยู่ ๆ ก็เกิดมีอาการแขนขาอ่อนแรง ปากเบี้ยว พูดลำบาก ตามองเห็นภาพซ้อนแบบเฉียบพลัน หากญาติพบอาการเช่นนี้จะต้องช่วยรีบนำส่งเข้าโรงพยาบาลทันที ยิ่งถึงโรงพยาบาลเร็วจะยิ่งปลอดภัยมากขึ้น โดยเฉลี่ยราว 4 ชั่วโมงจะช่วยลดความพิการและเสียชีวิตลงได้ ทุกคนที่อยู่ในวัยนี้จึงต้องหมั่นสำรวจความผิดปกติของร่างกายอยู่เสมอ จึงจะช่วยป้องกันและลดความรุนแรงของโรคนี้ให้ลดลงได้
ปัจจัยเสี่ยง คือโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง อายุที่มากขึ้น การสูบบุหรี่เป็นประจำ ไม่ค่อยได้ออกกำลังกายตามความเหมาะสม และไม่ควบคุมน้ำหนักตัว ปล่อยให้น้ำหนักเพิ่มมากขึ้นจนเข้าสู่ภาวะอ้วน ทุกอย่างที่กล่าวมา หากควบคุมไม่ให้สูงเกินมาตรฐาน โอกาสจะเป็นโรคนี้ก็จะลดลงมาก อาการที่ต้องจำให้ได้คือ หน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว พูดลำบาก พูดไม่ชัด แขน-ขาอ่อนแรง หรือไม่รู้สึกตัวไปเลย ต้องช่วยรีบนำส่งโรงพยาบาลทันที
วิธีการเมื่อถึงโรงพยาบาล จะมีทีมงานที่ดูแลเรื่องนี้มารีบตรวจทันที ตรวจร่างกายทั่วไปว่ามีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร ตรวจสารทางสมองว่าจะมีการตกเลือดในสมองหรือไม่ ดูแล้วเรียบร้อย อายุรแพทย์ทางประสาทจะฉีดยาเข้าทางเส้นเลือดทันที พร้อมคอยสังเกตอาการอยู่ตลอด สักระยะหนึ่ง หากไม่ดีขึ้น อาการไม่ตอบสนองไปในทางดี ก็จะรีบปรึกษาศัลยแพทย์ ประสาทศัลย ศาสตร์ ซึ่งเตรียมรออยู่แล้ว ซึ่งทั้งสองฝ่ายจะทำงานร่วมกันเสมอ ศัลยแพทย์จะใช้สายยางเปิดเข้าหลอดเลือดบริเวณข้อมือ สอดสายเข้าไปจนถึงสมอง จุดที่เส้นเลือดไปอุดตัน ค่อยคล้องเอาก้อนเลือดออกมา อาการจะค่อยดีขึ้นทันที
ตัวอย่างคนไข้ หญิงอายุ 78 ปี อยู่ ๆ ญาติเห็นอาการเปลี่ยนไป ไม่ค่อยรู้สึกตัว พูดไม่ชัด ตาหลับไม่ลง จึงรีบพากันไปส่งที่โรงพยาบาลราชวิถี แพทย์ทางประสาท อายุรศาสตร์ ได้ฉีดยาละลายลิ่มเลือดทันที รอดูอาการราว 3-4 ชั่วโมง เห็นยังไม่ดีขึ้นจึงรีบปรึกษาแพทย์ประสาทศัลยศาสตร์ ซึ่งมาเตรียมรออยู่แล้ว นพ.สุจินต์ รุจิเมธาภาส พร้อมทีมงาน เปิดเส้นเลือดที่ข้อมือ ค่อย ๆ ใส่สายสวนขึ้นไปตามเส้นเลือด ติดตามดูทางรังสีตลอดจนถึงสมอง พบจุดที่ก้อนเลือดไปอุดตัน สมองขาดเลือดไปเลี้ยง หยุดทำงาน พอคล้องเอาก้อนเลือดออก เลือดที่คั่งค้างจะไหลเข้าสู่สมองส่วนที่ขาดเลือดไปทันที ใช้เวลาทำการราวไม่ถึงครึ่งชั่วโมง อาการต่าง ๆ ค่อยดีขึ้น แขน-ขาเริ่มขยับตัวเคลื่อนไหว ทีมงานพยาบาลตึกคนไข้ คุณจินดาพร บุรานอก และทีมงานได้ช่วยกันดูแลต่อตามมาตรการที่วางไว้ คนไข้อาการค่อยดีขึ้นอย่างมหัศจรรย์ ไม่ต้องเป็นคนไข้อัมพฤกษ์อัมพาตไปอีกยาวนาน โรงพยาบาลต่าง ๆ ล้วนพัฒนาการรักษาในโรคนี้กันมาก ทำให้ลดการสูญเสียค่าใช้จ่ายลงอย่างมาก ที่สำคัญคุณภาพชีวิตดีขึ้นทันตาเห็นทีเดียว
โรคอัมพฤกษ์อัมพาตจากเส้นเลือดอุดตันในสมอง ยังพบบ่อยในผู้สูงอายุทั้งหญิงและชาย การรีบช่วยเหลือแต่เริ่มแรกและรีบนำส่งโรงพยาบาลที่มีศักยภาพการรักษาในเรื่องนี้ยิ่งเร็วยิ่งดี ทางโรงพยาบาลจะมีแผนการช่วยเหลืออย่างดีและรวดเร็ว ถ้าโรคค่อยผ่อนคลายและมีอาการดีขึ้น ไม่เป็นอัมพฤกษ์อัมพาต จะเป็นบุญของคนไข้และช่วยประหยัดการดูแลรักษาได้อย่างมาก สิ่งต้องระวังคือความดันโลหิตสูง ไขมันสูง น้ำตาลในเลือดสูง พร้อมทั้งหมั่นออกกำลังสม่ำเสมอด้วย.
…………………………………………..
นพ.สุวิทย์ เกียรติเสวี
