อริยสัจ 4 เป็นแก่นแท้ของพุทธศาสนา ทำให้เราได้รู้ว่า ตราบใดที่เกิดเป็นมนุษย์ต้องพบกับความทุกข์แน่นอน ทุกข์มีหลายรูปแบบ มนุษย์ก็มีหลายรูปแบบเช่นกัน เมื่อมาพบกันต่างก็ต้องหาหนทางแก้ไขกันไป ยิ่งหากตัดกิเลสไม่ได้ ทุกข์จะยิ่งเพิ่ม เป็นวงจรชีวิตที่มนุษย์จะต้องประสบ และแก้ไขกันด้วยสติปัญญาจนได้
เงินตรา เป็นสิ่งที่มนุษย์ถือเป็นเครื่องมือวิเศษ คิดว่าจะช่วยบำบัดทุกข์ได้หมด ทั้งชีวิตมักจะทุ่มเทเพื่อหามาให้ได้มากที่สุด คิดว่าความสุขจะได้มาต้องมีเงินก่อน มีเงินแล้วความสุขจะตามมา เงินช่วยทุกข์ที่รุมล้อมให้หนักเป็นเบาหรือหายไปเลย ทั้งชีวิตจึงพัวพันอยู่กับเงิน ก็เป็นเรื่องจริงแต่ไม่หมด ทุกข์อาจน้อยลงแต่กิเลสมิได้ลดตามไปด้วย ก็แก้กันไป ทุกข์บ้าง สุขบ้าง ก็ยังดีที่มีเงินมาช่วย ซึ่งจำเป็นมากในยุคปัจจุบันนี้
ผมมาคุยเรื่องนี้ด้วยได้รับหนังสือธรรมะฉบับกระเป๋าจาก พ.ภ.วิวัฒน์ ธัมมะวัฑโฒ แห่งวัดโสมนัสวรวิหาร คุยถึงเรื่อง วิจัยจิตพิชิตทุกข์ กล่าวถึงเรื่องมนุษย์ทั้งชีวิตต้องการหาเงินเพื่อหวังจะคลายทุกข์ทุกอย่างนั้นคงได้ไม่หมด ความสุขที่เกิดจากเงินเป็นความสุขที่หยาบ จะมีทุกข์เจือปนอยู่ด้วย ฟังแล้วเป็นข้อคิดที่ดี คนรุ่นใหม่ดูจะไม่ค่อยเชื่อนัก มีเงินไว้ก่อนดีที่สุด ลองฟังความทั้งสองข้างดู เพื่อเปิดโลกทัศน์ให้กว้างขึ้น
หลวงพี่ยกตัวอย่าง เงินซื้ออาหารอร่อยราคาแพงได้ แต่ซื้อความอยากกินไม่ได้ อาหารอร่อยแรก ๆ ก็ดูดี นานเข้า ซํ้าเข้าก็เบื่อ ต้องแสวงหาเจ้าอื่นไปเรื่อย ๆ อาหารอร่อยจะปรุงอย่างดี ใส่หลาย ๆ อย่างให้อร่อย มีทั้งคุณและโทษเราก็ไม่รู้ กินไปเรื่อย ๆ ไม่ค่อยยับยั้ง และมักจะมีโรคที่นึกไม่ถึงตามมาด้วย เงินซื้อที่นอนอย่างดีได้ แต่ซื้อการนอนหลับจากจิตที่ไม่อยู่กับตัวฟุ้งซ่านไม่ได้ ครอบครัวที่ขาดความอบอุ่นแยกกันอยู่ซื้อไม่ได้ ปัญหายาเสพติด อาชญากรรมล้วนจากเงินทั้งนั้น สรุปว่า เงินไม่ได้ตอบสนองความต้องการของมนุษย์ได้หมด จึงต้องหาทางอื่นมาเพิ่มอีกดีไหม ทางที่หลวงพี่แนะก็คือ การปฏิบัติธรรม
การปฏิบัติธรรม เพื่อให้จิตผ่องใส สบายใจนั้น มีหลายรูปแบบ หลายวิธีการ เท่าที่ผมประสบมา สรุปได้ว่า ทำทุกอย่าง ทุกวิธี ให้จิตอยู่กับตัว อาศัยหลักอยู่กับลมหายใจ การฝึกเดินจงกรม จิตอยู่กับตัวตลอด ไม่กระโดดหนีออกไป จะด้วยวิธีใดก็ตาม สักระยะหนึ่งจะมีความรู้สึกสบายใจ จิตใจผ่องใส ทุกข์ต่าง ๆ ที่เคลือบแฝงอยู่ในตัวหนีหายไปหมด ช่วงนี้ลองวัดความดันโลหิตและดูชีพจร จะพบว่าอยู่ในระดับปกติดีทีเดียว
ผมเองก็เป็นคนแก่คนหนึ่ง สนใจเรื่องนี้พอสมควร จะตื่นราวตีสี่ทุกเช้า แปรงฟัน อาบนํ้าเสร็จแล้วจะนั่งทำสมาธิ ไม่มีอะไรมาก ฝึกให้จิตอยู่กับตัว โดยนั่งนิ่งไปเรื่อย ๆ ราว 1 ชม. ลองวัดความดันและดูชีพจร จะอยู่ระดับปกติ เป็นภาวะที่อิ่มเอิบ สบายใจที่สุด ต่อจากนั้นค่อยไปออกกำลังกาย ขี่จักรยาน กายบริหาร จนครบราว 1 ชม. ค่อยมาทำกิจกรรมอย่างอื่นต่อไป
การฝึกสมาธิ ฝึกจิต ฝึกสติให้อยู่กับตัว เป็นเรื่องละเอียดอ่อน แต่ละสำนักจะมีวิธีการต่าง ๆ แตกต่างกันไป ใครถูกกับจริตแบบใดก็ทำแบบนั้น ถ้าสามารถทำต่อไปถึงมหาสติปัฏฐาน 4 ด้วยยิ่งสมบูรณ์ดีขึ้นไปอีก จิตที่อยู่นิ่งไม่คิดอะไร จะเป็นจิตที่มีความสุข บ่งบอกมาที่ใบหน้าให้ยิ้มแย้มแจ่มใส อารมณ์ดี เป็นเสน่ห์แก่ผู้พบเห็น อยากพูดคุยด้วย ร่างกายจะพลอยได้อานิสงส์สุขภาพดีไปด้วย แก่แล้ว ขอให้สุขภาพกายดี สุขภาพจิตดี มีค่ามากกว่าอย่างใดทั้งสิ้นการทำสมาธิหรือการฝึกจิตให้จิตอยู่กับตัว แม้กายจะนิ่งหรือเคลื่อนไหวก็ตาม เอามาใช้ในชีวิตประจำวัน เป็นทางเลือกอย่างหนึ่งที่จะช่วยให้ทุกข์รอบตัวได้ลดน้อยลง.
………………………………..
นพ.สุวิทย์ เกียรติเสวี.
