คนไข้ที่อายุยืนยังมีชีวิตอยู่ได้ก็เป็นเรื่องดี ลูกหลานก็ชอบได้มีโอกาสตอบแทนพระคุณที่ได้ดูแลเลี้ยงมา แต่กาลเวลาได้เปลี่ยนแปลงไปการช่วยเหลือดูแลคนยุคใหม่ได้พัฒนาขึ้นกว่าเดิมมาก ต้องใช้ทั้งคนและอุปกรณ์ต่าง ๆ มาช่วย ทำให้มีรายจ่ายเพิ่มขึ้น คนดี ๆ ที่สนใจจริงและรับผิดชอบจริงก็หายากมาก จึงเป็นภาระต่อผู้รับผิดชอบต้องอดทนช่วยเหลือกันไป
ความพิการของคนไข้มีหลายระดับ ถ้ายังเคลื่อนไหวได้ ลุกเดิน นั่ง นอนเองได้ ก็เป็นแบบหนึ่งไม่ต้องรับผิดชอบมากนัก หากถึงกับนอนติดเตียงจากอัมพฤกษ์ อัมพาต ช่วยตัวเองไม่ได้จะเป็นภาระต่อผู้ดูแลอย่างมากทีเดียว ต้องใช้ทั้งเวลา แรงงาน และค่าใช้จ่ายก็สูงตามด้วย ดูแลไม่ดีคนไข้ก็มีชีวิตอยู่ต่อไปไม่นานด้วยโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ ตามมา ดูแลดีก็ต้องมีความพร้อมทุกอย่างเป็นบุญกุศลของคนไข้ด้วย ที่ทำาความดีไว้ สะสมทรัพย์ไว้เพียงพอทำาให้ผู้รับผิดชอบไม่หนักใจมากสามารถดูแล อดทนยาวนานให้มากที่สุดได
สาเหตุของโรคอัมพฤกษ์อัมพาต เป็นผลจากเส้นเลือดตีบตัน ส่งเลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ ทำาให้สมองส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของแขนขาเสื่อมเสียหน้าที่ไป โรคที่ทำาให้เกิดโรคนี้มีหลายโรค ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง และโรคหัวใจ แต่ละโรคล้วนทำาให้เส้นเลือดที่ไปเลี้ยงสมองเกิดตีบตันได้ เมื่อสมองขาดเลือดไปเลี้ยงไม่พอ ก็จะค่อย ๆ เสื่อมเสียหน้าที่ลง แขนขาที่เคยเคลื่อนไหวได้ก็จะลดการทำางาน จากน้อยไปมาก จากเคลื่อนไหวได้บ้างไปจนถึงไม่เคลื่อนไหวเลย เรียกอาการเหล่านี้ว่าเป็นโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต ผู้สูงอายุทั้งหลายจึงต้องควรป้องกันไว้ให้ดี การป้องกันจะเป็นประโยชน์มาก ควรพบแพทย์แต่เนิ่น ๆ รักษาและรับประทานยาควบคุมให้ทุกอย่างอยู่ในระดับปกติ ทุกวันนี้คนไข้ยุคใหม่พัฒนามาก สามารถเรียนรู้ว่าค่าต่าง ๆ ที่ปกติและไม่เป็นปกติเป็นอย่างไร โดยกินยาควบคุมอยู่ตลอด
การออกกำลังกาย เป็นสิ่งจำาเป็นมากสำาหรับผู้สูงอายุ มีรูปแบบการออกกำาลังกายมากมาย เลือกได้ตามถนัด ดีที่สุดคือการเดินต้องเดินทุกวัน จะช่วยให้ทั้งสุขภาพกายและจิตดีขึ้นไปพบแพทย์ตามกำหนด คนไข้ยุคใหม่สามารถตรวจวัดความดัน ชีพจรรู้ค่าความผิดปกติผลเลือดของร่างกายได้ดี ส่วนไหนบกพร่องก็ฝึกช่วยเหลือตัวเองแก้ไขไปก่อนได้โรคอัมพฤกษ์, อัมพาตเมื่อเกิดขึ้นใหม่ ๆ โดยเห็นสิ่งผิดปกติเกิดขึ้น อาทิ พูดไม่ชัดปากเบี้ยว ตามัว แขน-ขา ไม่มีแรง หรือบางรายก็ค่อยล้มลงไม่รู้สึกตัวไปเลย ญาติต้องรีบพาส่งไปโรงพยาบาลเร็วที่สุดภายในเวลา 3-4 ชั่วโมง โรงพยาบาลที่มีศักยภาพในการรักษาจะมีระบบวิธีการตามขั้นตอน รักษาเริ่มแรกด้วยการฉีดยาละลายลิ่มเลือดก่อน คาดว่าน่าจะได้ผลดีตามมา หากไม่ได้ผลก็เป็นเรื่องของแพทย์ทางประสาทศัลยกรรมจะมาช่วยเอาสายสวนใส่ไปทางเส้นเลือดจนถึงสมอง แล้วค่อยลากก้อนเลือดที่ไปอุดตันออกมาได้ผลมากน้อยแล้วแต่ผลงานของโรงพยาบาลนั้น ๆ หากอาการกลับคืนสู่ปกติ ก็เป็นบุญของคนไข้ไป หากไม่ได้ผลก็ต้องรักษาช่วยประคับประคองกันต่อไป เป็นภาระต่อผู้ดูแลอย่างมากการป้องกันไว้มิให้เกิดจึงเป็นทางเลือกที่ดีที่สุด
การดูแลคนไข้อัมพฤกษ์และอัมพาต เป็นภาระต่อผู้รับผิดชอบอย่างมาก ต้องใช้กำาลังคน กำาลังทรัพย์ และเวลาอันยาวนาน ดูแลไม่ดีอาจเกิดโรคแทรกซ้อนหลายโรคตามมาอีกด้วยหน้าที่และความรับผิดชอบก็ต้องดูแลกันไป จะไปหยุดกลางทางไม่ได้ ผมมีประสบการณ์เรื่องนี้ เข้าใจและเห็นใจผู้รับผิดชอบอย่างมาก จึงคิดว่าการป้องกันไว้ก่อนให้เกิดได้น้อยที่สุดเป็นดีที่สุด เรื่องหาคนดูแลและค่าใช้จ่ายต้องใช้มากการเรียนรู้ดูแลไปนาน ๆ จะทำาให้ชินและมีกำาลังใจสู้กับโรคนี้อย่างดีได้.
………………………………..
นพ.สุวิทย์ เกียรติเสวี
