โครงการ “ทหารพันธุ์ดี ค่ายสมเด็จพระเอกาทศรถ” โครงการตามแนวพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อเป็นต้นแบบและเป็นแหล่งผลิตพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ แก้ไขปัญหาความยากจนให้กับเกษตรกรในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง พลิกฟื้นแผ่นดินว่างเปล่าให้มีคุณภาพเหมาะสมกับการทำเกษตรอินทรีย์ รวมถึงการเป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับกำลังพล ครอบครัว และประชาชนโดยทั่วไป
สำหรับโครงการ “ทหารพันธุ์ดี ค่ายสมเด็จพระเอกาทศรถ” ที่ได้ดำเนินโครงการมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 เป็นโครงการตามแนวพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้มีพระราชกระแสต่อ พลโท วิจักขฐ์ สิริบรรสพ แม่ทัพภาคที่ 3 ณ ขณะนั้น ให้ดำเนินการจัดทำโครงการ “เดินตามรอยเท้าพ่อเกษตรอินทรีย์” ภายในหน่วยทหาร เพื่อเป็นต้นแบบและเป็นแหล่งผลิตพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ แก้ไขปัญหาความยากจนให้กับเกษตรกรในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง พลิกฟื้นแผ่นดินว่างเปล่าให้มีคุณภาพเหมาะสมกับการทำเกษตรอินทรีย์ รวมถึงการเป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับกำลังพล ครอบครัว และประชาชนโดยทั่วไป เข้ามาศึกษากระบวนการเกษตรอินทรีย์ เพื่ออยู่บนพื้นฐานของความพอเพียง ตามแนวทางหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น โครงการ “ทหารพันธุ์ดี” โดยใช้พื้นที่ว่างเปล่าให้เกิดประโยชน์ มุ่งเน้นการทำเกษตรอินทรีย์ การปศุสัตว์ และการประมง ตามหลักทฤษฎีและหลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ให้เกิดการปฏิบัติจริงภายในหน่วยทหาร
ในปัจจุบันการดำเนินงานโครงการทหารพันธุ์ดีค่ายสมเด็จพระเอกาทศรถ มีโครงการฯ รวมทั้งสิ้น 5 ศูนย์ฯ 5 โครงการฯ ซึ่งได้เปิดให้ผู้ที่สนใจเข้ามาศึกษาดูงาน และมีผลผลิตเป็นไปตามเป้าหมายทุกปี ทั้งนี้ได้ขอพระราชทานพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์และแจกจ่ายให้แก่ประชาชนและหน่วยงานต่างๆ สอดคล้องตามพระราชดำริฯ โครงการทหารพันธุ์ดี ค่ายสมเด็จพระเอกาทศรถ ได้แก่ 1. ศูนย์เพาะพันธุ์ปลาน้ำจืดพระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” ภาคเหนือตอนล่าง ดำเนินการเลี้ยงและขยายพันธุ์ปลานิลจิตรลดา พร้อมทดลองการเลี้ยงในลักษณะต่างๆ 2. ศูนย์เพาะพันธุ์กบพระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” ภาคเหนือตอนล่าง ดำเนินการทดลองเลี้ยงและขยายพันธุ์กบ 3 สายพันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ทุ่งกุลา, พันธุ์นาน่าน และพันธุ์นาพิษณุโลก 3. ศูนย์ผลิตพันธุ์สัตว์ปีกพระราชทาน“เพื่อนช่วยเพื่อน”ภาคเหนือตอนล่าง ดำเนินการเลี้ยงและขยายพันธุ์ จำนวน 2 สาย พันธุ์ได้แก่ พันธุ์เหลืองหางขาว และ เทาทอง 4. ศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชพระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” ภาคเหนือตอนล่าง ดำเนินการปลูกและเก็บเมล็ดพันธุ์พืชผัก จำนวน 15 ชนิด อาทิเช่น กระเจี๊ยบเขียว, กะเพราแดง, แตงกวา และ ถั่วฝักยาวสีม่วงสิรินธรเบอร์ 1 เป็นต้น
5. ศูนย์ผลิตพันธุ์ไม้ผล “เพื่อนช่วยเพื่อน” ภาคเหนือ ดำเนินการปลูกต้นมะม่วง และ ขนุน และ ลิ้นจี่ ซึ่งเป็นพันธุ์ดีจากศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ รวมทั้งสิ้นกว่า 400 ต้น 6. โครงการผลิตแพะพระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” พื้นที่ภาคเหนือ ดำเนินการเลี้ยงและขยายพันธุ์แพะพันธุ์แบล็คเบงกอล ซึ่งเป็นพันธุ์ที่ให้เนื้อแดงดีเลี้ยงดูง่ายเจริญเติบโตเร็ว และ 7.โครงการนาอินทรีย์ ดำเนินการเพาะปลูกข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ซึ่งเป็นพันธุ์พระราชทานจาก สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้าฯ ทั้งนี้ได้เก็บเป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทานแก่ประชาชน
ร.ท.ไมตรี ศรีเจริญ นายทหารโครงการผลิตปลาน้ำจืดพระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” ภาคเหนือตอนล่าง ได้ให้กล่าวว่า สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้มีพระราชกระแสต่อ พลโท วิจักขฐ์ สิริบรรสพ แม่ทัพภาคที่ 3 ณ ขณะนั้นว่าให้ทหารในพื้นที่กองทัพภาคที่ 3 ได้ทดลองผลิตพันธุ์ปลาโดยเฉพาะปลาพื้นเมือง เพื่อนำไปช่วยเหลือราษฏรในช่วงวิกฤติต่างๆ หรือผู้ที่มีความสนใจ จากนั้นตั้งแต่ปี พ.ศ.2561 เป็นต้นมาจึงได้เริ่มจัดทำโครงการฯ คือผลิตพันธุ์ปลาแจกจ่ายให้กับราษฏรและประชาชนทั่วไปที่มีความสนใจที่จะเลี้ยงปลานิล โดยทางโครงการฯ ได้ตั้งเป้าหมายไว้ว่าจะผลิตพันธุ์ปลานิลให้ได้ปีละ 2 ล้านตัว ซึ่งตลอดระยะเวลาการดำเนินโครงการที่ผ่านมา เราสามารถผลิตพันธุ์ปลาได้แล้วกว่า 11 ล้านตัว และได้น้อมเกล้าถวาย สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อนำไปพระราชทานให้แก่ประชาชนผู้ที่สนใจ นำไปเลี้ยงแล้วกว่า 9 ล้านตัว
จ.ส.อ.มิตรชัย ชิดทอง จนท.ปฏิบัติงานโครงการผลิตแพะพระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” พื้นที่ภาคเหนือ กล่าวว่า ขณะนี้ทางโครงการได้ผลิตแพะพระราชทานให้ประชาชนที่ต้องการเลี้ยงแพะเพื่อเสริมรายได้จากอาชีพหลัก ช่วยเหลือประชาชนที่ยากไร้ รวมถึงทหารที่ปลดประจำการไปก็สามารถขอพระราชทานพันธุ์แพะไปเลี้ยงเพื่อหารายได้สร้างอาชีพได้ โดยปีก่อนจะพระราชทานให้ประชาชน ปีละ 2 ครั้ง ครั้งหนึ่งประมาณ 30 ตัว แต่ในปีนี้อาจะต้องลดจำนวนที่จะพระราชทานให้กับประชาชนลดลง เพราะปีนี้แพะในโครงการฯออกลูกเดี่ยวจึงทำให้ประชากรแพะในโครงการลดลง ประกอบกับแพะที่ออกลูกมาเป็นตัวผู้เยอะ แต่ชาวบ้านเองอยากได้ตัวเมียเพื่อไปเป็นแม่พันธุ์ออกลูกต่อไป สำหรับแพะที่เลี้ยงในโครงการจะเป็นแพะพันธุ์แบล็คเบงกอล เป็นหลัก และแพะพันธุ์บอร์เพศเมีย ผสมสำหรับจุดนี้สามารถเปิดให้ประชาชนทั่วไปเข้าเยี่ยมชมแพะอย่างใกล้ชิดได้ หรือ หากมาเป็นหมู่คณะ หรือมาเป็นการทัศนะศึกษา ทางเจ้าหน้าที่โครงการฯ ก็จะจัดเตรียมกิจกรรมไว้ผู้เข้าเยี่ยมโครงการได้ร่วมกิจกรรมกันด้วย สามารถติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ทางโครงการ “ทหารพันธุ์ดี” ค่ายสมเด็จพระเอกาทศรถ อ.เมือง จ.พิษณุโลก
