ที่ราบสูงโกลัน ซึ่งอุดมไปด้วยน้ำ มีอาณาเขตติดกับแคว้นกาลิลี และทะเลสาบกาลิลีของอิสราเอล ตลอดจนครอบคลุมเส้นทางสู่กรุงดามัสกัส ในฝั่งที่อยู่ภายใต้การควบคุมของซีเรีย
อิสราเอลยึดครองดินแดนส่วนใหญ่ของที่ราบสูงโกลัน เมื่อวันที่ 9 มิ.ย. 2510 ภายหลังการสู้รบอย่างดุเดือดกับกองทัพซีเรีย ซึ่งฝ่ายอิสราเอล สามารถยึดพื้นที่เพิ่มเติมอีกประมาณ 510 ตารางกิโลเมตร ระหว่างสงครามในปี 2516 แต่ดินแดนข้างต้น รวมถึงพื้นที่ส่วนเล็กที่ถูกยึดครองเมื่อปี 2510 ถูกยกคืนให้กับซีเรียในปีถัดมา ภายใต้ข้อตกลงสงบศึก
ทั้งนี้ ข้อตกลงในปี 2517 ทำให้เกิดเขตกันชนปลอดทหาร ซึ่งตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา กองกำลังสังเกตการณ์ของสหประชาชาติ (ยูเอ็น) ก็เฝ้าติดตามแนวเส้นหยุดยิงบนที่ราบสูงโกลัน โดยในเวลาต่อมา พื้นที่ประมาณ 1,200 ตารางกิโลเมตร ที่มีพรมแดนติดกับเลบานอน และจอร์แดน ถูกผนวกเข้ากับอิสราเอล เมื่อวันที่ 14 ธ.ค. 2524
ชาวซีเรียและชาวปาเลสไตน์หลายหมื่นคน ต้องหลบหนี หรือถูกขับไล่ออกจากที่ราบสูงโกลัน เมื่ออิสราเอลเข้ายึดครอง แม้บางส่วนยังคงอยู่ในพื้นที่ภายใต้การควบคุมของอิสราเอลก็ตาม โดยในปัจจุบัน ที่ราบสูงโกลันมีชาวอิสราเอลประมาณ 25,000 คน ที่อาศัยอยู่ร่วมกับสมาชิกชุมชนดรูซ ราว 23,000 คน ซึ่งชาวดรูซส่วนใหญ่ระบุตนว่าเป็น “ชาวซีเรีย” และมีสถานะ “ผู้มีถิ่นที่อยู่ถาวร” ในอิสราเอล แทนการเป็น “พลเมือง”
ในช่วงทศวรรษที่ 1990 การเจรจาสันติภาพระหว่างอิสราเอลกับซีเรีย เกิดการหยุดชะงัก เนื่องจากปัญหาเกี่ยวกับที่ราบสูงโกลัน โดยรัฐบาลดามัสกัส เรียกร้องให้อิสราเอลคืนดินแดนทั้งหมด ซึ่งครอบคลุมถึงชายฝั่งของทะเลสาบกาลิลี
อนึ่ง ช่วงหลายปีก่อนเกิดสงครามเมื่อปี 2510 ปัญหาแหล่งน้ำบนที่ราบสูงโกลัน ถือเป็นประเด็นขัดแย้งสำคัญระหว่างอิสราเอลกับซีเรีย ซึ่งทั้งสองประเทศยังคงอยู่ในภาวะสงครามอย่างเป็นทางการ แม้บริเวณแนวเส้นหยุดยิง จะค่อนข้างสงบตลอดหลายสิบปีที่ผ่านมาก็ตาม
นับตั้งแต่สงครามซีเรีย ปะทุขึ้นเมื่อปี 2554 อิสราเอลได้โจมตีประเทศเพื่อนบ้านทางตอนเหนือหลายร้อยครั้ง โดยมุ่งเป้าไปยังฐานที่มั่น และกลุ่มนักรบที่ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่าน รวมถึงกลุ่มฮิซบอลเลาะห์เป็นหลัก
ยิ่งไปกว่านั้น การที่กลุ่มฮามาสเปิดฉากโจมตีอิสราเอล เมื่อวันที่ 7 ต.ค. 2566 จนสถานการณ์บานปลาย กลายเป็นสงครามในฉนวนกาซา ก็ทำให้ความตึงเครียดในภูมิภาคสูงขึ้นอีก โดยกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ ซึ่งเป็นพันธมิตรของกลุ่มฮามาส ยิงตอบโต้ข้ามพรมแดนกับกองกำลังอิสราเอลเป็นประจำ ตั้งแต่วันที่ 8 ต.ค. ในปีเดียวกัน และยิงจรวดใส่ที่ราบสูงโกลันหลายครั้ง
ด้านกลุ่มฮิซบอลเลาะห์กล่าวว่า การโจมตีอิสราเอลของพวกเขา ถือเป็นการสนับสนุนกลุ่มฮามาส ขณะที่ทางการอิสราเอล ดำเนินการอพยพผู้คนออกจากเมืองและหมู่บ้านส่วนใหญ่ ตามแนวชายแดนติดกับเลบานอน หลังเกิดการปะทะเกือบทุกวัน ทว่าประชาชนในที่ราบสูงโกลัน ยังคงอยู่ที่นั่น.
เลนซ์ซูม
เครดิตภาพ : AFP
