ลำไส้ใหญ่อยู่ส่วนปลายของระบบทางเดินอาหาร อาหารที่เรากินเข้าไป หลังจากผ่านกระเพาะอาหาร จะค่อยเคลื่อนลงสู่ลำไส้เล็ก สุดท้ายเมื่อย่อยเสร็จจะค่อยเคลื่อนลงสู่ลำไส้ใหญ่ และถูกขับถ่ายเป็นอุจจาระออกนอกร่างกาย ปัญหาของเรื่องลำไส้ใหญ่ที่เราฟังจนคุ้นหูคือเรื่องการถ่ายอุจจาระออกมาแล้วมีเลือดปนออกมาด้วย โรคที่นึกถึงในคนสูงอายุมักจะเป็นเรื่องมะเร็งของลำไส้ใหญ่ ซึ่งนับวันจะพบเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะคนเริ่มมีความรู้ ช่างสังเกต ถ้าอุจจาระที่ถ่ายออกมามีเลือดปน จะมาปรึกษาแพทย์ทันที แพทย์ก็จะสืบหาสาเหตุ ซึ่งที่พบกันบ่อยคือเลือดออกจากริดสีดวงทวาร และมะเร็งของลำไส้ใหญ่นั่นเอง
ถุงผนังลำไส้ใหญ่โป่งพอง เป็นถุงเล็ก ๆ บริเวณผนังลำไส้ใหญ่ มีมากน้อยต่างกันไป ไม่ทราบว่ามีหน้าที่อะไร ในถุงนี้ก็จะมีเส้นเลือดไปหล่อเลี้ยง วันดีคืนดีเส้นเลือดอาจแตก ไม่ทราบสาเหตุจากอะไร เลือดจะไหลออกมากับอุจจาระ ทำให้มีเลือดออกคล้ายจากแผลมะเร็งในลำไส้ใหญ่ จึงเพิ่มสาเหตุของการถ่ายอุจจาระเป็นเลือด นอกจากจะมีเรื่องริดสีดวงทวาร มะเร็งลำไส้ใหญ่แล้ว อาจมีออกจากถุงโป่งพองลำไส้ใหญ่ได้ด้วย แต่เราไม่ค่อยพบกันบ่อยนัก ถามแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านนี้ จะบอกว่าถุงลมมีหลายถุง ต้องค้นหาดูทุกถุง ว่าเลือดจะออกจากถุงไหน ลำบากมาก และมักไม่ค่อยพบ เพราะเลือดที่ออกได้หยุดไปแล้ว ถ้ากำลังออกอยู่จะเห็นได้ทันที แต่เมื่อเลือดหยุดไปแล้ว ดูก็เป็นปกติดี ทำให้พลาดไปไม่เห็น เมื่อไม่เห็นต้นตอสาเหตุของเลือดออก การค้นหาก็จบลงแค่นี้ ให้คนไข้กลับบ้าน หากเลือดออกอีกค่อยพิจารณากันใหม่ว่าจะทำอย่างไรดี
ตัวอย่างคนไข้ ชายอายุ 60 ปี อาชีพเป็นยามอยู่หน้าบ้านผมพอดี เล่าให้ฟังว่า บางครั้งถ่ายออกมาเป็นเลือดสีดำบ่อย ผมได้แนะนำให้ไปตรวจที่โรงพยาบาลที่ประกันสังคมกำหนดไว้ แพทย์ได้ส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่โดยใส่กล้องทางก้น ปรากฏว่าไม่พบแผลในทางเดินของลำไส้ใหญ่ แต่พบมีถุงลมโป่งพองหลายแห่ง ส่องกล้องดูไม่เห็นมีเลือดออก ก็เลยยุติการตรวจเพียงเท่านี้ ตอนนี้ก็ปลอดภัยเพราะเลือดได้หยุดแล้ว ไม่ทำอะไรแล้ว ได้แนะนำเรื่องอาหารที่ย่อยง่ายเป็นหลัก แพทย์คงไม่ตัดลำไส้ใหญ่ที่มีถุงลมอยู่หลายแห่งออกเป็นระยะยาวมากอยู่ ไม่คุ้มกัน เพราะเลือดหยุดแล้ว ตัดลำไส้ใหญ่ออกมากก็จะเกิดผลเสียทำให้ท้องเสียบ่อยได้ อายุมากผลเสียจะตามมามากกว่า การดูแลตัวเองให้ดีน่าจะดีที่สุด เลือดออกใหม่ค่อยมาดู พิจารณากันใหม่จะปลอดภัยกว่า คนไข้ก็กลับมาทำงานเป็นปกติอย่างเดิม คอยระวังเรื่องอาหารเอา ไม่กินอาหารที่ย่อยยาก รสเผ็ดจัด เกรงจะไประคายผิวลำไส้ใหญ่ที่มีถุงลมโป่งพองให้มีเลือดออกอีก
ความเห็นจากผู้เชี่ยวชาญ : นพ.ทวี รัตนชูเอก ศัลยแพทย์ส่องกล้องทางเดินอาหาร รพ.ราชวิถี นพ.สิริพงศ์ สิริกุลพิบูลย์ แพทย์ผู้ชำนาญด้านลำไส้ใหญ่และส่องกล้อง รพ.ราชวิถี ได้ให้ความเห็นคล้าย ๆ กันว่า คนไข้ถ่ายเป็นเลือดอาจเกิดจากถุงลมโป่งพองในลำไส้ใหญ่ได้ ต้องค้นหาเช่นเดียวกัน ถ้าพบก็จัดการให้หยุดได้ หากไม่พบสาเหตุจากที่ใดก็ต้องยุติไว้แค่นี้ก่อน มีเลือดออกค่อยพิจารณากันใหม่ บางรายพบเลือดกำลังออกพอดี หรือมีร่องรอยเลือดออก ก็จัดการจี้ด้วยไฟฟ้าและเย็บปิดไม่ให้เลือดออกอีกเรียบร้อย
เรื่องนี้พบได้แต่ไม่บ่อยนัก เห็นว่าเป็นความรู้ทางด้านวิชาการ ก็เลยนำมาเล่าสู่กันฟัง เพื่อให้เกิดความคิด มุมมองเพิ่มขึ้นเวลาได้พบคนไข้ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด
เมื่อคนไข้ถ่ายเป็นเลือด เรื่องที่เราพบบ่อยคือริดสีดวงทวาร และมะเร็งลำไส้ใหญ่ วันนี้ได้เพิ่มเข้ามาอีกหนึ่งเรื่อง คือเลือดออกจากถุงลมโป่งพองในลำไส้ใหญ่ ไม่พบบ่อยนักแต่ก็มีได้ จึงควรนึกถึงไว้ด้วยมิให้พลาดได้.
………………………………..
นพ.สุวิทย์ เกียรติเสวี
