บอร์ดเกมมีทั้งรูปแบบเกมที่เล่นเร็วจบลงภายในไม่กี่นาที เกมที่ใช้เวลาเล่นนาน มีอุปกรณ์ กติกาที่ต่างกันไป ทั้งนี้พาค้นความสนุก ถอดรหัสความรู้จากบอร์ดเกม โดย นิวัตน์ ถุงเงินสิริ นักจัดการความรู้อาวุโส ฝ่ายกิจกรรมการเรียนรู้ อุทยานการเรียนรู้ (TK Park) ให้ความรู้ว่า บอร์ดเกม เป็นของเล่นอย่างหนึ่ง เพียงแต่การเล่นจะมีชั้นเชิงการเล่นที่มากขึ้น ซึ่งโดยส่วนตัวมองเป็นอย่างนั้น ทั้งนี้ของเล่นโดยทั่วไปจะเล่นเพื่อความสนุกสนาน หรือมีขั้นลึกไปกว่านั้นเป็นการเล่นเพื่อพัฒนาทักษะกล้ามเนื้อมัดเล็ก มัดใหญ่ หรือถ้าเป็นของเล่นของเด็กโตจะมีกลไก มีชั้นเชิง เทคนิค แต่สำหรับบอร์ดเกม ดังที่กล่าวมีชั้นเชิงของการเล่นที่เพิ่มขึ้น
นักจัดการความรู้อาวุโส เล่าต่ออีกว่า บอร์ดเกมในยุคเก่าเป็นเกมกระดาน โดยที่รู้จักคุ้นเคยกันอย่างเช่น เกมบันไดงู เกมเศรษฐี ฯลฯ บอร์ดเกมเป็นที่รู้จักมานานแล้ว โดยเฉพาะในต่างประเทศ บอร์ดเกมยุคใหม่ ในปัจจุบันมีชั้นเชิง มีมิติของการคิด การตัดสินใจ การวางเป้าหมาย การกำหนดกลยุทธ์การเล่นที่ชัดเจน ทั้งได้รับการพัฒนา สร้างสรรค์เกมที่เหมาะกับการเรียนรู้ยุคใหม่มากขึ้น โดยสามารถเสริมสร้างทักษะในหลายด้านให้กับผู้เล่น ฯลฯ
“บอร์ดเกม ถ้ามองจากชื่อ มองจากอุปกรณ์ มีความชัดเจนในตัว เป็นเกมกระดาน ซึ่งกระดานในปัจจุบันยังคงใช้เป็นอุปกรณ์หลักในการเล่น ต่อมาเมื่อมีคนเล่นมากขึ้นก็เริ่มมีการคิด พลิกแพลงความเป็นบอร์ดเกม ลดรูปลงจากเดิม โดยไม่ต้องพกกล่องเกมใหญ่ ๆ ใส่ดีไซน์ใหม่ ๆ มีขนาดกล่องเล็กลง สามารถพกพาไปเล่นที่ไหนก็ได้ โดยเป็นเกมการ์ดบ้าง หรือถ้าจะไม่เป็นกระดานก็มีการออกแบบ ศึกษาความเป็นไปได้ โดยนักพัฒนาบอร์ดเกมคิดประดิษฐ์ เติมสีสัน สร้างความรู้ความสนุกผ่านบอร์ดเกมอย่างต่อเนื่อง”
ส่วนการเล่นบอร์ดเกมในช่วงสิบปีมานี้ เริ่มมีให้เห็นเป็นที่แพร่หลายเพิ่มขึ้น ได้เห็นเกมใหม่ ๆ รู้จักและได้ใช้เกมเป็นสื่อสร้างการเรียนรู้ชัดเจนขึ้น อีกทั้งมีสังคม มีกลุ่มผู้เล่นบอร์ดเกมเด่นชัด อย่างเช่นที่นี่เรามีคลับ มีการเล่นบอร์ดเกม มีการให้ยืมเกม โดยเกมเหล่านี้มีข้อดีคือ การใช้จินตนาการ คล้ายกับอ่านหนังสือ คิดวิเคราะห์ขณะเล่น บางเกมอาจมีภาพ มีการ์ดบอกเล่า แต่อย่างไรแล้วต้องจินตนาการตามไปกับตัวละครที่เล่น หรือถ้าเราเป็นตัวละครนั้นจะต้องคิดวิเคราะห์ ทำอย่างไรจึงจะเกิดการเล่นต่อไปได้ ฯลฯ เป็นหนึ่งในข้อเด่นของเกมรูปแบบนี้
ส่วนรูปแบบเกม หรือความรู้ที่จะนำมาสื่อสารผ่านบอร์ดเกมมีความหลากหลาย สามารถเป็นไปได้แทบทุกเนื้อหา นักจัดการความรู้อาวุโส คุณนิวัตน์อธิบายเพิ่มอีกว่า บอร์ดเกมมีความหลากหลายมาก อย่างบอร์ดเกมของทีเคที่เรานำมาให้บริการเล่น เรียนรู้ผ่านกิจกรรมด้านนี้ มีการคัดเลือกเกมที่มีความหลากหลาย ทั้งนี้มีการจัดประเภท จัดหมวดหมู่อย่างเช่น เกมปาร์ตี้ เกมวางแผน เกมที่ต้องใช้ความเร็ว หรือเกมตามคอนเทนต์ ด้านสิ่งแวดล้อม การพัฒนาตัวตน ฯลฯ
“บอร์ดเกมที่เรานำมาเป็นเครื่องมือสื่อสาร เป็นพื้นที่สันทนาการเรียนรู้สนุกไปกับการเล่น ได้รับความรู้ด้วยกัน เราเริ่มนำเข้ามาราวห้าปีที่แล้ว เริ่มจากการเล่นกันเอง เล่นเพื่อศึกษาให้มีความเข้าใจ อีกทั้งที่เลือกบอร์ดเกม มองว่าในเรื่องของการเรียนรู้ของคนเรานั้น มีหลากหลายแนวทาง มองการเล่นเป็นเรื่องสำคัญ จึงเลือกนำบอร์ดเกมมาสื่อสาร สร้างกิจกรรมการเรียนรู้ แนะนำให้รู้จักกับสิ่งนี้เพิ่มขึ้น
นอกจากเป็นเครื่องมือสื่อสาร การเล่นบอร์ดเกมร่วมกันยังสร้างพื้นที่ให้เกิดการแลกเปลี่ยนกันผ่านการเล่นบอร์ดเกม และจากการเล่นยุคแรก จากนั้นต่อเนื่องมาเป็นบอร์ดเกมคลับ สร้างการรับรู้เรื่องนี้ซึ่งมีผู้เล่นเพิ่มขึ้น และมองว่า นอกจากผู้เล่นก็น่าจะมีผู้สร้างเกม ออกแบบเกม จึงจัดประกวดออกแบบบอร์ดเกม และเพื่อให้เกมไปถึงผู้เล่นกว้างยิ่งขึ้นจึงสร้างสรรค์เป็น พรินต์แอนด์เพลย์ ขยายการเล่นได้ทั่วถึง โดยผู้สนใจสามารถดาวน์โหลดเกมนำไปเล่นเองได้”
นักจัดการความรู้อาวุโส คุณนิวัตน์ อธิบายอีกว่า ในกิจกรรมบอร์ดเกมระหว่างการเล่นเกมจะมีนักพัฒนาบอร์ดเกมตัวจริงพบกับผู้เล่น ได้เล่นแลกเปลี่ยนประสบการณ์เล่นร่วมกัน ทั้งยังเป็นการสร้างแรงบันดาลใจการเป็นนักออกแบบเกม โดยปีแรกของการออกแบบบอร์ดเกม มีหัวข้อที่กว้าง เล่นเรียนรู้ไร้พรมแดน
“ในความกว้างก็เป็นเรื่องที่ดีทำให้มีเกมหลากหลายสาขา อย่างเช่น เกมปฐมพยาบาลเบื้องต้น ทั้งมีในเรื่องของอาชีพการขาย best seller มีในเรื่องการบริหารจัดการทรัพยากร เกมที่จำลองตนเองเป็นแบคทีเรีย มีวิธีคิดจากข้างในสู่ข้างนอก คิดว่าถ้าวันหนึ่งตนเองเป็นแบคทีเรียจะชนะร่างกายมนุษย์ได้อย่างไร เป็นต้น”
เกมมีความหลากหลายมากซึ่งบอร์ดเกมเหล่านี้อัพโหลดไว้ให้นำไปเล่น และในครั้งล่าสุดในปีนี้มีผลงานบอร์ดเกมใหม่ ๆ เพิ่มขึ้นอีกจากการประกวด โดยเป็นเรื่อง เปลี่ยนหนังสือที่รักเป็นบอร์ดเกมที่ใช่ อีกส่วนหนึ่งที่ส่งเสริมการอ่าน และการเรียนรู้โดยมีบอร์ดเกมเป็นสื่อ
“หนังสือที่นำมาสู่รูปแบบเกม อย่างเช่น มนุษย์สองร้อยปี หนังสือที่ถูกนำไปถ่ายทอดเป็นภาพยนตร์เช่นกัน โดยเกมที่ออกแบบนำประเด็นจากหนังสือมาเล่าเรื่อง นำมาสร้างสรรค์เป็นเกมโดยเชื่อว่าถ้าเล่นเกมนี้จบลงอาจต้องหาหนังสือเรื่องนี้มาอ่านเพื่อให้เห็นถึง
การเล่าเรื่องเต็ม ๆ เห็นถึงการนำเสนอของหนังสือเล่มนี้
เมนูลับห้ามเธอรู้ อีกเกมหนึ่งที่นำคอนเซปต์เรื่องราวจากซีรีส์การ์ตูน นำมาดีไซน์เป็นเกม วิธีคลายมนต์ทำภารกิจต่าง ๆ เพื่อให้บ้านที่ต้องมนต์กลับมาทำอาหารอร่อยเหมือนเดิม ตัวเกมจะเล่าเรื่องลักษณะนี้ เป็นต้น ทั้งนี้เกมทุกเกมเมื่อเล่นเสร็จเชื่อว่าจะให้ความรู้สึกพาย้อนกลับไปอ่านหนังสือที่ถูกนำมาเสนอ เกมจะเป็นสื่อเป็นอีกส่วนช่วยเสริมสร้างการอ่าน”
คุณนิวัฒน์ เล่าอีกว่า บางคนอาจจะเคยอ่านหนังสือเล่มนั้น ๆ กันแล้ว แต่จากหนังสือก็พากลับมาสู่การเล่นก็มี นอกจากนี้ยังมีหนังสืออีกหลายเล่มที่นำมาออกแบบสร้างสรรค์เกมได้อย่างน่าสนใจ อย่างเช่น เกมที่พูดถึง ความฝันของไอน์สไตน์ ออกแบบเป็นเกมสวมบทบาท มีคนเล่าเรื่องฟังเรื่องแล้วเลือกเดิน เลือกเล่น อย่างที่กล่าวเมื่อเล่นจบยิ่งทำให้อยากอ่านหนังสือเล่มนั้น เป็นต้น
“จากเกมนำกลับไปสู่การอ่าน หรือการอ่านนำกลับไปสู่การเล่น มองว่าเกิดการเรียนรู้ เติมประสบการณ์เรียนรู้ทั้งสิ้น อีกทั้งเรื่องราวจากหนังสือมีสิ่งที่น่าค้นหาอีกมากมาย เป็นส่วนหนึ่งที่มองว่าบอร์ดเกมจะสื่อ ทั้งทำให้เกิดการจัดกระบวนการเรียนรู้ผ่านบอร์ดเกม หรือนำบอร์ดเกมเป็นสื่อเรียนรู้ในห้องเรียน โดยที่ผ่านมาหลายฝ่าย นักพัฒนาบอร์ดเกมก็ได้มองในประเด็นนี้”
ในด้านเนื้อหาจากที่กล่าวหลายหมวดหมู่นำมาสร้างสรรค์เป็นบอร์ดเกม สื่อสารความรู้ได้ นักจัดการความรู้อาวุโสเล่าเพิ่มอีกว่า ในสถานการณ์โรคระบาด การจัดการตนเอง จัดการอารมณ์ การป้องกันตนเองรอดพ้นจากภัยต่าง ๆ ฯลฯ เป็นเรื่องที่สามารถนำมาเสนอผ่านบอร์ดเกม เรียนรู้จำลองสถานการณ์ผ่านเกม เป็นเรื่องที่น่าสนใจ
โดยเฉพาะเกมที่เกี่ยวเนื่องกับ โรคระบาด ยังมีอยู่น้อย น่าสนใจที่จะนำมาสร้างสรรค์เกม ให้รู้ถึงวิธีการจัดการ ดูแลตนเอง หรือ เรื่องการระวังภัย การเอาชีวิตรอดในสถานการณ์ฉุกเฉิน การถูกลักพาตัว หรือเกิดเหตุไฟไหม้ ฯลฯ จะทำอย่างไร เป็นเรื่องที่นำมาเชื่อมโยง เรียนรู้ผ่านการเล่นเกมได้
การเล่นบอร์ดเกมยังสร้างเสริมความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง ทำให้ร่วมกันคิด พูดคุยกันมากขึ้น กล้าที่จะถาม สนทนา เป็นกิจกรรมที่เสริมสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัว หรือเพื่อนฝูงได้ดี อีกทั้งการเล่นเกมต้องมีเป้าหมาย ผู้เล่นต้องคิดวิเคราะห์ วางเป้าหมาย วางกลยุทธ์ซึ่งก็เป็นการชาลเลนจ์ตนเอง อีกทั้งต้องอดทนรอ ทั้งนี้บางเกมใช้เวลาในการเล่น อีกทั้งยังเป็นการฝึกการตัดสินใจ ฝึกการจัดการกับอารมณ์ของตนเอง หากต้องแพ้ ฯลฯ สิ่งเหล่านี้สามารถเรียนรู้ได้จากเกม บนกระดานบอร์ดเกม
สื่อสร้างการเรียนรู้ การเล่นที่เพิ่มพูนทักษะการเรียนรู้.
พงษ์พรรณ บุญเลิศ
